Not my monkey, not my problem!

Vandaag gaat het over apen. Niet omdat ik een carrièreswitch maak naar Artis, maar omdat ze zich overal ophopen. Ik begint mijn dag altijd met een plan, maar voor ik het weet, los ik problemen op die niet van mij zijn.

Een collega die iets ‘kleins’ naar me doorschuift, een cliënt die verwacht dat ik het regel. En ik? ik eindigt de dag moe, terwijl mijn eigen werk blijft liggen. Kortom: een leerdoel waar ik mee bezig ben.

In 1974 beschreven William Oncken Jr. en Donald L. Wass dit fenomeen in het beroemde Harvard Business Review-artikel Who’s Got the Monkey?

Hun theorie laat zien hoe mensen hun verantwoordelijkheden (hun apen) op anderen afschuiven, waardoor jij ineens hun last draagt.

Lekker visueel toch?

Niet?

Een paar praktijkvoorbeelden uit mijn eigen werk

• Arjan had gesolliciteerd bij een IT-bedrijf en wachtte op een reactie. Hij had nog steeds niets gehoord en appte mij. "Ze hebben nog niet gereageerd. Kun jij misschien even bellen?"

  Mijn vingers tikten automatisch: "Ik zal wel even appen." Maar net voordat ik op verzenden drukte, besefte ik wat ik aan het doen was. Dus ik delete alles en typte in plaats daarvan: "Je kunt ze even mailen en vragen hoe het ervoor staat. Je zou iets kunnen schrijven als: ‘Ik ben benieuwd naar de status van mijn sollicitatie en hoor graag of er al een beslissing is genomen.’"

  De aap bleef waar hij hoorde: bij Arjan. Want als ik zou bellen, werd dit ineens míjn sollicitatieproces in plaats van het zijne.

• Een ander voorbeeld: een collega vroeg me laatst of ik ‘even’ mee kon kijken naar een lastige casus. "Kun jij misschien een mailtje sturen naar die werkgever?" Klinkt onschuldig, toch? Maar zodra ik dat doe, ben ik ineens degene die het contact beheert. De aap was klaar voor de sprong, en als ik niet oppas, blijf ik ermee zitten.

• Ik begeleid een client met een taalachterstand. Ze zou starten bij een nieuwe werkgever en moest online allerlei formulieren invullen. "Ik snap er niks van," zei ze. "Kun jij het doen?" Op zo’n moment is het verleidelijk om snel te helpen, want ja, het kost haar veel moeite. Maar als ik haar account aanmaak, haar gegevens invul en alles regel, leert ze er niks van. En de volgende keer? Dan sta ik er weer.

  
  

  Dus ik deed het anders. Samen hebben we stap voor stap de vragen doorgenomen. Ik liet haar zelf typen, hielp alleen bij de lastige woorden en gaf haar vertrouwen dat ze dit kon. Duurde het langer? Ja. Maar de volgende keer weet ze hoe het moet. En belangrijker nog: ze heeft ervaren dat ze zelfredzamer is dan ze dacht.

  
  

  Heb ik die monkey op mijn back gehesen in haar geval? Ja, maar heel bewust om ervoor te zorgen dat hij in de toekomst niet weer op mijn rug komt, of op die van iemand anders.

Waarom gebeurt dit steeds? Omdat mensen problemen graag samen oplossen. Maar zodra ik ze oppak, verdwijnen ze zelf uit beeld. Voor je het weet, draag ik de hele apenheul op mijn rug.

De aap op je rug

Laten we het nog even kort hebben over wat het jou kost als je die aap op je schouder laat springen? 

1. Tijd – Hoeveel uur per week besteed je aan andermans problemen die ze eigenlijk zelf moeten oplossen?

2. Energie – Altijd maar andermans last dragen put je uit. Je hoofd en agenda zitten overvol.

3. Groei – Door telkens in te springen, hou je niet alleen anderen klein, maar ook jezelf. Want hoe kom jij nog toe aan je eigen ontwikkeling?

What to do?

De oplossing is geen hogere wiskunde: je moet duidelijk maken wie eigenaar van de aap is. Dus in plaats van "Ik kijk ernaar," vraag ik: "Wat is je eerste stap?" In plaats van "Ik stuur die mail wel," zeg ik: "Laten we samen bespreken wat je erin wilt zetten." En bij het cv? "Typ jij het, ik kijk met je mee."

Zo blijven de apen waar ze horen. En loop ik niet met een rugzak vol andermans problemen.

Je hebt dus een keuze:

1. Je kunt blijven doen wat je altijd deed – en hopen dat het vanzelf beter wordt.

2. Je kunt slimmer werken, je grenzen bewaken en anderen leren hun eigen verantwoordelijkheid te nemen.

Dussss, als je volgende keer een aapje ziet die wil springen zeg je tegen jezelf: Not my monkey, not my problem!

Je bent overigens niet de enige die hiermee worstelt. We dragen allemaal aapjes op onze rug, van onze partner, onze kinderen, van collega’s en cliënten.

Hoe ga jij om met deze aapjes?